کنتور حجمی آب چیست

تجهیزات و ادوات اندازه گیری (کنتورحجمی و دبی سنج سیال آب)

برای اندازه گیری میزان سیال درحال جریان از یک مسیر بسته (مانند خط لوله) یا مسیر باز (مانند کانال) با سطح مقطع مشخص، می توان از وسایل و تجهیزات گوناگونی استفاده نمود. در برخی از این وسایل حجم سیال درحال جریان بطور مستقیم خوانده می شود و در برخی دیگر پس از اندازه گیری دبی سرعت و یا وزن سیال، حجم آن با تقریب خوبی تخمین زده می شود.
طبق تعریف استاندارد OIML R49–1:2000، کنتور آب وسیله ای است که برای اندازه گیری مداوم، حفظ و نشان دادن حجم آب عبوری از یک مسیر بکار می رود. با توجه به این تعریف می توان قسمت های تشکیل دهنده کنتور را به سه بخش اصلی تقسیم نمود:

1. بخش اندازه گیرنده

2. بخش شمارنده

3. بخش نمایش دهنده

بخش اندازه گیرنده کنتور قسمتی است که وظیفه تبدیل حجم، دبی، سرعت یا وزن آب عبوری به علائم یا سیگنال های قابل شمارش را بر عهده دارد. این سیگنال ها از طریق مکانیکی و یا الکترونیکی به قسمت شمارنده منتقل و پس از شمارش و پردازش، نتایج حاصل از قسمت نمایش دهنده قرائت می گردد.

استانداردهای مورد استفاده برای کنتورهای آب

• استاندارد OIML R49
• استاندارد ملی ایران به شماره های INSO19191 و ISO4064/I و 10385ISO
• استاندارد جامعه اقتصادی اروپا E.E.C (استاندارد کنتور آب سرد E.E.C 75/33 و استاندارد کنتور آب گرم E.E.C 79/3)

تفاوت کنتور حجمی و دبی سنج

کنتور حجمی: مقدار حجم سیال عبوری را بدون در نظر گرفتن پارامتر زمان اندازه گیری و نمایش می دهد (واحدهای اندازه گیری: لیتر، متر مکعب و...)

دبی سنج (فلومتر): حجم گذر سیال در واحد زمان (دبی) را اندازه گیری کرده که در نهایت دبی سنج ها می توانند بعنوان کنتور حجمی نیز مورد استفاده قرار گیرند، چرا که پس از محاسبه دبی، امکان اندازه گیری حجم کل سیال عبوری را نیز خواهند داشت (واحدهای اندازه گیری: لیتر بر دقیقه، لیتر بر ساعت، مترمکعب بر ساعت و...)

اصطلاحات و تعاریف

◄ کنتور حجمی: دستگاهی مناسب برای یک لوله بسته که شامل اتاقک هایی با حجم مشخص و مکانیزم رانده شده به وسیله جریان که به موجب آن این اطاقک ها به طور متوالی بوسیله آب پر و خالی می شوند. با شمارش میزان حجم های گذرا از طریق این دستگاه گنجایش جریان را برآورد می کند.

◄ کنتور سرعتی: وسیله ای است که بر روی مجرای بسته آب نصب شده و شامل یک قطعه متحرک بوده که به طور مستقیم به وسیله شتاب جریان آب به حرکت گذاشته می شود. به عبارت دیگر دستگاه هایی شامل یک توربین متحرک که حول محوری عمود بر جهت جریان آب در کنتور می چرخد. حرکت این قطعه متحرک به وسیله روش های مکانیکی و یا سایر روش ها به نشان دهنده ای که حجم آب عبوری را نشان می دهد منتقل می شود.

◄ دبی: خارج قسمت حجم آب عبوری از داخل کنتور به زمانی که طول می کشد تا این حجم آب عبور کند

◄ دبی استارت Qs (Q start): مقدار دبی است که کنتور در فشار سه متر آب ناشی از یک مخزن هد ثابت شروع به حرکت می نماید. این مقدار در کنتورهای سرعتی به میزان اصطکاک قطعات متحرک کنتور و در کنتورهای حجمی به شکاف فرار آب از بین جزء تشخیص دهنده و محفظه کاری بستگی دارد.

◄ دبی حداقل Q1 (Qmin): پایین ترین دبی که در آن کنتور باید حجم آب عبوری را در محدوده حداکثر خطای مجاز (مثبت و منفی ۵ درصد) نشان دهد یا به عبارت دیگر حداقل جریانی است که در آن منحنی عملکرد کنتور وارد محدوده خطای مثبت و منفی ۵ درصد می شود.

◄ دبی انتقال Q2 (Qt): مقدار دبی است که در آن خطای عملکرد کنتور از محدوده مجاز مثبت منفی پنج به محدوده مجاز مثبت و منفی دو درصد وارد می شود.

◄ دبی اسمی Q3 (Qn): دبی است که در آن دبی کنتور باید تحت شرایط عادی کاربرد به طور مداوم و رضایت بخش در محدوده مجاز (مثبت و منفی دو) تحت شرایط جریان پیوسته و متناوب آب به کار خود ادامه دهد.

◄ دبی حداکثر Q4 (Qmax): بیشترین مقدار دبی است که در آن لازم است کنتور آب به روش رضایت بخش برای دوره های کوتاه از زمان بدون خراب شدن عمل کند.

◄ دامنه دبی: دامنه محدود شده بوسیله Q4 و Q1 دامنه دبی نامیده می شود که در آن گستره دبی به دو ناحیه بالایی و پایینی تقسیم شده که بوسیله Q2 از هم جدا شده اند در این دامنه کنتور نباید خطایی بیش از حداکثر مجاز داشته باشد.

◄ تعریف فشار اسمی (P): شاخص عددی، فشار کاری کنتور است که به منظور انطباق آن با دیگر تجهیزات متصل به کنتور و بالعکس مورد استفاده قرار می گیرد. ابعاد کلیه دستگاه های با اندازه اسمی یکسان (D) و نشانه گذاری شده با عدد (P) یکسان باید با یکدیگر انطباق داشته باشند.

◄ حداکثر فشار کاری مجاز (MAP): برای یک کنتور آب حداکثر فشار داخلی که بطور دائم در یک درجه حرارت مشخص بتواند تحمل کند. برای کنتورهای آب سرد حداکثر فشار کاری مجاز، فشار اسمی خواهد بود.

◄ اندازه اسمی (D): شاخص عددی قطر دهانه ورودی و خروجی کنتور می باشد که به منظور انطباق آن با دیگر تجهیزات متصل به کنتور و بالعکس مورد استفاده قرار می گیرد.

◄ افت فشار: میزان افت در فشار آب که ناشی از قرار گرفتن کنتور در شبکه و در دبی مشخصی می باشد.

◄ حداکثر حرارت مجاز کاری (MAT): حداکثر درجه حرارت مجازی است که یک کنتور آب می تواند در فشار اسمی خود تحمل نماید.

◄ آزمایش تحمل فشار: در آزمایش تحمل فشار هر کنتور می بایست بدون نشتی و یا خراب شدن در فشارهای هیدرولیکی معین معمولا ۱٫۹ برای فشار اسمی کنتور بمدت ۱۵ دقیقه یا دو برابر فشار اسمی کنتور بمدت یک دقیقه بدون بروز هرگونه نشتی یا ترکیدگی ایستادگی نماید.

◄ تعیین منحنی خطای کنتور برحسب دبی: برای رسم منحنی کنتور انجام آزمایش دقت، حداقل در 4 دبی زیر الزامی است:

• Between Q2 and 1.1 × Q2
• Between 0.45 × Q3 and 0.5 × Q3
• Between 0.9 × Q3 and Q3
• Between 0.9 × Q4 and Q4

◄ آزمایش افت فشار: این آزمایش در دبی های مختلف انجام و در هر دبی میزان افت ناشی از کنتور، اندازه گیری و منحنی آن ترسیم می گردد. افت فشار کنتورهای مکانیکی در Q4 نباید از یک اتمسفر بیشتر باشد.

◄ آزمایش خستگی: این تست با شبیه سازی شرایط سخت و در معرض قرار دادن کنتور به منظور حصول اطمینان از مقاومت مواد بکار رفته انجام می شود. بطوری که مقدار انحراف منحنی کنتور در فاصله Q1 تا Q2 نسبت به قبل از تست نباید بیشتر از ۳ درصد و در فاصله Q2 تا Q4 بیشتر از ۱٫۵ درصد باشد.

◄ عدد مشخصه کنتور (N) : مقدار عددی که معرف مقادیر ابعادی جدول بندی شده کنتور است و با حرف بزرگ N نشان داده می شود.

◄ استاندارد IP68: درجه حفاظت یا کد آی پی، اصطلاحی در استاندارد IEC60529 است که بر اساس آن محفظه های تجهیزات الکتریکی با کدهای استانداردی با دو حرف IP در کنار دو رقم، از نظر نفوذ در برابر عوامل خارجی تقسیم بندی می شوند. رقم اول که بین ۰ تا 6 است سطح حفاظت در برابر جسم سخت خارجی و نیز حفاظت افراد را مشخص می کند. رقم دوم بین ۰ تا ۸ است و میزان حفاظت را در برابر نفوذ آب (و نه هیچ مایع دیگر) مشخص می کند. هر چه این رقم ها بیشتر باشند میزان حفاظت بیشتر است.

تقسیم بندی کنتورها بر اساس کلاس کاری

در استانداردهای ISO4064/I کنتورها بر اساس دقت عملکرد در چهار کلاس A , B , C , D کلاس بندی می شوند، که در این تقسیم بندی کلاس A از کمترین دقت کاری برخوردار است. لازم به ذکر است در محدوده جریان های زیاد، تمام کنتورها به طور یکسان عمل می کنند.

در ضمن استاندارد 10385ISO مربوط به کنتورهای آب گرم بوده و در این استاندارد نیز کنتورها از نظر دقت کاری در چهار کلاس A , B , C , D قرار می گیرند. دقت هر کنتور توسط دستگاه تست استاندارد با رسم منحنی مشخصه یا منحنی دقت تعیین می گردد.

• کنتور کلاس A (دقت کم): این کنتورها دارای دقت کم در اندازه گیری جریان هیدرولیکی می باشند و دامنه کارکردشان ۶۰ تا ۱۵۰ لیتر بر ساعت می باشد. این بدان معنی است که کنتور مذکور در صورت گذر دهی حداقل ۶۰ لیتر و حداکثر ۱۵۰ لیتر آب در یک ساعت، با یک خطای مورد قبول نتیجه قرائت صحیح را نشان می دهند.
• کنتور کلاس B (دقت متوسط): این کنتورها دارای دقت متوسط در اندازه گیری جریان هیدرولیکی می باشند و دامنه کارکردشان ۳۰ تا ۱۲۰ لیتر بر ساعت می باشد.
• کنتور کلاس C (دقت خوب): این کنتورها دارای دقت خوبی در اندازه گیری جریان هیدرولیکی می باشند و دامنه کارکردشان ۱۵ تا ۲۲٫۵ لیتر بر ساعت می باشد. عمده کنتورهای خانگی از این نوع می باشد.
• کنتور کلاس D (دقت بسیارخوب): این نوع کنتورها دارای دقت بسیار خوبی در اندازه گیری جریان هیدرولیکی بوده و دامنه کارکردشان ۱۱٫۲۵ تا ۱۷٫۲۵ لیتر بر ساعت می باشد.

منابع: waterga و به ساز انرژی

محصولات مرتبط:

کنتور هوشمند حجمی آب مدل MWM-500

کنتور هوشمند حجمی آب مدل MWM-520

فلومتر الکترومغناطیسی M500-FC