مهمترین منبع آب شیرین جهان، آب های زیرزمینی

آب های زیرزمینی مهم ترین منبع آب شیرین جهان هستند. آب آشامیدنی 2 میلیارد نفر مستقیما از آب های زیرزمینی تامین می شود و برای آبیاری بزرگ ترین بخش تهیه غذا در جهان استفاده می شود.

در بسیاری از مناطق در سراسر جهان، منابع آب زیرزمینی تحلیل می روند، زیرا با سرعتی بیش از بارش باران و برف و فرو رفتن آنها در خاک، از زیر زمین برداشت می شوند. علاوه بر این، در بسیاری از موارد، ما هنوز هم در مورد این که چقدر زمان داریم تا قبل از این که تخلیه آب های زیرزمینی تاثیرات ویران کننده ای بر سیستم های زیست محیطی و اجتماعی و اقتصادی داشته باشد، در حال بحث و محاسبه ایم. حال آن که این اثرات ویرانگر در حال حاضر هم مشاهده می شود.

بیشترین تاثیر مستقیم تخریب آب های زیرزمینی کاهش سطح آب های زیرزمینی است. تاثیر مستقیم بعدی، افزایش هزینه های پمپاژ آب زیرزمینی خواهد بود، بنابراین هزینه های حفر چاه های عمیق تر نیز افزایش خواهد یافت. یکی از عوارض غیر مستقیم کاهش سطح آب، تخلیه بافت زمین است که در حال فروپاشی تدریجی است. در بسیاری از شهرهای ساحلی و دلتاها، افزایش میزان وقوع سیل باعث بروز خساراتی بالغ بر میلیاردها دلار در سال می شود. در کنار این، کاهش سطح آب های زیرزمینی منجر به کاهش ورود آب های زیرزمینی به رودخانه ها، تالاب ها و دریاچه ها می شود که باعث می شود شاهد رودخانه هایی باشیم که خشک شده اند، تالاب هایی که دیگر پایدار نیستند و اکوسیستم های وابسته به آب زیرزمینی که آسیب دیده اند.

افزایش تقاضا و اثرات منفی تخریب آب های زیرزمینی موجب بروز مسئله مهمی می شود؛ چه زمانی در آینده برای استفاده از آب های زیرزمینی جهانی محدودیت به وجود می آید؟ زمانی که سطح آب های زیرزمینی به سطحی برسد که برای انتفاع بشر غیر قابل دسترس باشند یا این که جریان های آب های زیرزمینی دیگر نمی توانند رودخانه ها را پر کنند.

چالش ها

تغییر آب و هوا، افزایش خطر کمبود آب، رشد جمعیت، جابجایی جمعیتی و شهرنشینی در حال حاضر چالش بزرگی برای سیستم های تامین آب را به وجود می آورد. تا سال 2025 نیمی از جمعیت جهان در مناطق کم آب زندگی خواهند کرد. استفاده دوباره از فاضلاب برای بازیافت آب یا انرژی، تبدیل به یک استراتژی مهم شده است. کشورهای در حال توسعه بیشتر از فاضلاب برای آبیاری استفاده می کنند که 7% از سهم آبیاری را تشکیل می دهد. اگرچه این عمل در صورت انجام نادرست باعث خطرات بهداشتی می شود، مدیریت ایمنی فاضلاب می تواند مزایای متعددی از جمله افزایش تولید آب و انرژی را داشته باشد.

گزینه هایی برای افزودن منابع آب آشامیدنی و آبیاری با توجه به کاهش وابستگی به آب های زیرزمینی و منابع جایگزین، از جمله فاضلاب ادامه خواهد یافت. تغییرات آب و هوایی منجر به نوسانات بیشتری در میزان آب باران شده است و مدیریت کیفیت منابع آب باید بهبود یابد تا آب بهتر و با برنامه ریزی ارائه شود.

توسعه پایدار

اهداف توسعه پایدار که برای حصول اطمینان از در دسترس بودن و مدیریت پایدار آب و بهداشت برای همه تدوین شده است، JMP پیگیری دو هدف زیر را دنبال می کند:

• هدف 1: تا سال 2030 دستیابی به دسترسی جهانی و عادلانه به آب سالم و بهداشت برای همه به دست بیاید.
• هدف 2: تا سال 2030 دسترسی به بهداشت ایمن، عادلانه و مناسب برای همه و پایان دادن به مرگ هنگام زایمان با توجه ویژه به نیازهای زنان و دختران و کسانی که در شرایط آسیب پذیر هستند مهیا شود.

MP نیز به نظارت بر «توسعه پایدار 1» دارد و به آن کمک می کند تا فقر را در تمام اشکال خود و در همه جا به پایان برساند و «توسعه پایدار 2» نیز برای اطمینان از آموزش و پرورش با کیفیت، فراگیر و عادلانه و ترویج فرصت های یادگیری مادام العمر برای همه میسر شود. اهداف برنامه توسعه پایدار 2 از این قرارند:

تضمین شود که امکانات امن، فراگیر، موثر و غیر خشونت آمیز آموزشی برای کودکان در همه جای دنیا فراهم خواهند کرد.

آب سالم و بهداشتی نیز برای حصول اطمینمان از زندگی سالم و ارتقاء سلامتی همه در همه سنین ضروری است. کشورها در تلاشند تا به میزان قابل توجهی تعداد مرگ و بیماری های ناشی از مواد شیمیایی خطرناک و آلودگی هوا، آب و خاک را تا سال 2030 کاهش دهند. علاوه بر این، کاهش مرگ و میر مادران و پایان دادن به فوت قابل پیشگیری نوزادان و کودکان نیز در دستور کار نهادهای بهداشتی کشورهاست.

بحران آب بحران سلامتی است

آب به هر جنبه ای از زندگی متصل است. دسترسی به آب سالم و بهداشتی به سرعت می تواند مشکلات را به قدرت تبدیل کند؛ تحصیلات را رشد دهد، فرصت های کاری را توسعه دهد و سلامت زنان، کودکان و خانواده های سراسر جهان را بهبود بخشد.

امروز از هر 9 نفر یک نفر به آب سالم دسترسی ندارد؛ یک نفر از 3 نفر دسترسی به توالت نیز ندارد. مردم بیشتر از این که یک توالت داشته باشند، تلفن همراه دارند. ما می توانیم این را تغییر دهیم. بیایید با هم تلاش کنیم تا قدرت آب برای همه فراهم شود.

• 844 میلیون نفر بدون دسترسی به آب سالم زندگی می کنند.
• 2.3 میلیارد نفر بدون دسترسی به بهداشت بهبود یافته زندگی می کنند.

بحران اقتصادی

زمان صرف آب جمع آوری شده یا جستجوی بهداشتی مناسب باعث صرف میلیاردها دلار در چرخه اقتصاد دنیا شده است. دسترسی به آب سالم و بهداشت باعث می شود که زمان صرف شده، صرفه جویی شود و به خانواده ها فرصت بیشتری برای تحصیل و فرصت های شغلی بدهد که این به کُند شدن چرخه فقر کمک می کند.

32 میلیارد دلار سود اقتصادی هر ساله از کاهش در هزینه های مراقبت های بهداشتی است. البته اگر دسترسی جهانی به آب و بهداشت عمومی وجود داشته باشد.

حقایقی درباره مصرف جهانی آب های زیرزمینی

• آب های زیرزمینی با میزانی بیش از 982 کیلومتر مکعب در سال، رتبه اول استخراج مواد خام در جهان را دارند.
• بیش از 70 درصد از آب های زیرزمینی در سراسر جهان برای کشاورزی استفاده می شوند.
• آب های زیرزمینی نزدیک به نیمی از میزان آب آشامیدنی را در سرتاسر جهان تامین می کنند.
• در سطح جهانی، تنها حدود 38 درصد از اراضی آبیاری برای آبیاری صحیح و مکانیزه مجهز شده اند.
• حجم کل آب های زیرزمینی در بالای 2 کیلومتر پوسته قاره ای زمین (بیشتر در آمریکای شمالی یا مناطق مرتفع آسیا) حدود 22.6 میلیون کیلومتر مکعب است که حدود 5 میلیون کیلومتر مکعب آن طی 50 سال اخیر برداشت شده است.
• در حال حاضر حجم آب های زیرزمینی به حدی رسیده که اگر آن را در سرتاسر قاره ها بگسترانیم چیزی نزدیک به 3 متر عمق خواهد داشت.

بین 15 کشوری که بیشترین میزان برداشت آب زیرزمینی را تا پایان سال 2010 انجام داده اند، نام ایران در رتبه پنجم لیست به چشم می خورد.